Қалалық инфрақұрылымның тұрақты дамуы ең алдымен санитарлық-гигиеналық қауіпсіздікпен тікелей байланысты. Осы тұрғыда кәріз жүйесі – қала тіршілігінің көрінбейтін, бірақ аса маңызды бөлігі. Тиімді ұйымдастырылған сарқынды су жүйесі тұрғындардың денсаулығын қорғап қана қоймай, қоршаған ортаның ластануын болдырмауға, урбанистік дамудың экологиялық тепе-теңдігін сақтауға мүмкіндік береді.
Кәріз жүйесінің стратегиялық маңызы
Кәріз жүйесінің негізгі міндеті – тұрмыстық, өндірістік және жауын-шашын суларын жинап, тазалап, қоршаған ортаға қауіпсіз түрде шығару. Бұл процесс санитарлық талаптардың сақталуын қамтамасыз етіп, жұқпалы аурулардың таралу қаупін азайтады. Әсіресе халық саны қарқынды өсіп жатқан қалалар үшін орталықтандырылған кәріз жүйесінің болуы – қауіпсіз әрі жайлы өмір сүрудің басты шарты.
Түркістан қаласындағы қазіргі жағдай
Түркістан қаласында кәріз инфрақұрылымын дамыту жұмыстары кезең-кезеңімен жүзеге асырылып келеді. Бүгінде қала тұрғындарының 36,5 пайызы, яғни 17 580 абонент орталықтандырылған сарқынды су жүйесіне қосылған. Қызмет көрсетуді қамтамасыз ету үшін қала аумағында 27 кәріздік насос станциясы тұрақты режимде жұмыс істеп тұр.
Бұл көрсеткіш соңғы жылдары айтарлықтай жақсарғанымен, қарқынды құрылыс пен халық санының өсуін ескере отырып, жүйені кеңейту қажеттілігі өзекті болып отыр.
Жаңа жобалар және болашақ жоспарлар
Орталықтандырылған кәріз жүйесіне қосылған тұрғындар санын арттыру мақсатында биыл 13 нысанда құрылыс жұмыстары басталды.
Атап айтқанда:
8 жоба – абоненттік және магистральдық кәріз желілерін салуды қамтиды;
5 жоба – магистральдық желілерді кеңейтуге бағытталған.
Барлық жобаларды 2028–2029 жылдары толық аяқтау жоспарланған. Жобалар іске асқанда қаланың санитарлық жағдайы жақсарып, тұрғындардың өмір сапасы едәуір артады.
Құрылыс барысындағы уақытша қолайсыздықтар
Кәріз жүйесін жүргізу барысында көшелерде қазба жұмыстары жүргізілетіні белгілі. Бұл тұрғындар үшін белгілі бір деңгейде уақытша қолайсыздық туғызуы мүмкін. Дегенмен жауапты мекемелер барлық құрылыс жұмыстары аяқталғаннан кейін жолдарды және абаттандыру нысандарын қолданыстағы талаптарға сай толық қалпына келтіруді қамтамасыз ететін болады.
Бұл тәсіл инженерлік инфрақұрылымды жаңғырту мен қалалық ортаның эстетикалық келбетін сақтаудың теңгерімді жолы болып саналады.
Экологиялық әсері және қоғамдық маңызы
Кәріз жүйесінің экологиялық маңызы ерекше. Сарқынды суларды дұрыс тазаламай табиғатқа жіберу топырақ пен жер асты суларының ластануына әкелуі мүмкін. Ал тазартылған судың қауіпсіз түрде шығарылуы:
су ресурстарының ластануын азайтады;
экожүйенің тұрақтылығын сақтайды;
биоәртүрліліктің жойылуына жол бермейді.
Бұл өз кезегінде болашақ ұрпаққа таза әрі қауіпсіз қоршаған орта қалдыруға негіз болады.
Кәріз жүйесін дамыту – тек инженерлік немесе техникалық жоба ғана емес. Бұл – қала тұрғындарының денсаулығын қорғауға, экологиялық қауіпсіздікті қамтамасыз етуге және жайлы өмір сүру ортасын қалыптастыруға бағытталған маңызды стратегиялық міндет.
Түркістан қаласында жүзеге асырылып жатқан кәріз инфрақұрылымын кеңейту жұмыстары жүйелі түрде жалғасып, барлық жобалар сапалы әрі уақтылы аяқталған жағдайда, қала тазалығы мен қауіпсіздігі жаңа деңгейге көтеріледі. Бұл – заманауи, қауіпсіз әрі экологиялық тұрғыдан тұрақты Түркістанды қалыптастыру жолындағы маңызды қадам.